ADHD en onderwijs: kubussen en ronde openingen

Regelmatig spreek ik ouders van kinderen (met ADHD) en jongvolwassenen (met ADHD) bij wie het in het onderwijs niet lekker loopt. Ik ontmoet hen niet als het sinds een maandje wat minder gaat. Nee, zij zijn vaak al jaren aan het worstelen. Lees: vele oudergesprekken, verschillende vormen van ondersteuning van hun kind, meerdere studies gestart en weer gestopt en bovenal veel, heel veel onzekerheid. Onzekerheid over de eigen capaciteiten, dat van hun kind of van hen als ouders zelf als het gaat om het begeleiden van hun kind in relatie tot school.

Tegen dit laatste heb ik in de loop der jaren een remedie ontwikkeld:

Nog meer twijfel zaaien.

Over het onderwijs welteverstaan.

Het onderwijs is namelijk niets meer dan een bedacht systeem dat zo efficiënt mogelijk – en daarom meestal groepsgewijs – veelal opgroeiende mensen bepaalde kennis en vaardigheden probeert bij te brengen, waarvan wij als maatschappij vermoeden dat deze zinvol zijn om met name later goed in deze zelfde maatschappij te kunnen functioneren.

Omdat de meeste mensen die ik begeleid een sterk beeldend vermogen hebben, vergelijk ik het onderwijs vaak met een blokkendoos waar van die openingen in zitten, waarbij via iedere opening een specifieke vorm naar binnen kan worden geduwd. Als het om het onderwijs gaat hebben we te maken met een blokkendoos met meestal enkel cirkelvormige openingen. Omdat de meeste mensen gelukkig redelijk rond van vorm zijn, doorlopen zij het onderwijs ook betrekkelijk makkelijk.

De mensen met ADHD zijn in dit verhaal beter te vergelijken met kubussen. Zoals je je kunt voorstellen, levert het een helse klus op om een kubus door een ronde opening te krijgen. Zo ook om iemand met ADHD door het onderwijs te loodsen.

Voor degene zelf, voor de ouders én voor het onderwijs.

Het inzicht dat we gezamenlijk bezig zijn een haast onmogelijke klus te klaren, biedt geen directe oplossing voor de struggle die er is. Wat het wel doet, is dat het ontnuchterend werkt. Het helpt om even los te komen van alle emoties – zoals frustratie, verdriet, schaamte en angst – en te zien wat er gebeurt: we proppen een kubus door een ronde opening.

We proppen een kubus door een ronde opening.

Met deze constatering verschijnen er drie oplossingsmogelijkheden aan de horizon.Ten eerste kan er worden doorgegaan met het trachten de kubus cirkelvormig te maken. In het ‘hoe’ we dat doen, is echter nog wel veel keuzemogelijkheid.Ten tweede kunnen we proberen de vorm van de opening wat te veranderen. Dit betekent meestal dat we in overleg gaan met de huidige school of opleiding om te zoeken naar ruimte om (meer) rekening te houden met degene met ADHD. De laatste mogelijkheid is opzoek gaan naar een nieuwe blokkendoos met wél (betrekkelijk) vierkante vormen.

Het zal namelijk niet de eerste keer zijn dat degene met ADHD op een welwillende Montessori basisschool, een vakopleiding houtbewerking of studie Industrial Design aan de Technische Universiteit, helemaal opbloeit. Op deze plekken treffen we onderwijsvormen die al als vanzelf meer aansluiten bij de vorm van iemand met ADHD.

Scheelt een hoop heisa als je het mij vraagt.

En bovenal geeft het meer ruimte aan geluk.

Anne van Hees

Anne van Hees is Onderwijskundige en begeleidt volwassenen met AD(H)D en ouders van kinderen met AD(H)D.

Wil je weten hoe wij jou of jouw kind kunnen helpen bij het vinden van een passende school of opleiding, het verbeteren van het contact met school of het vinden van een manier om beter te passen in de vereiste vorm, zonder jezelf en je talent (of dat van je kind) uit het oog te verliezen? Klik dan hier.